افطار و سحری شما با ما

(پیشنهاد چهارم)

 

---

 

 

 

 

 

ادویه‌ها غذا را خوش طعم و لذیذ می‌کنند؛ اما بهتر است در این ماه به غذاهای‌تان مخصوصاً غذاهای سحری ادویه‌ی کمتری بزنید تا کمتر تشنه شوید.

پیشنهاد اول

پیشنهاد دوم

پیشنهاد سوم

معمولاً شنبه‌ها سر همه خیلی شلوغ است و کارهای مختلف باعث می‌شود که وقت زیادی برای تهیه‌ی غذا نداشته باشند، ما هم برنامه‌ی امروز را طوری تنظیم می‌کنیم که اغلب افراد بتوانند آن را آماده کنند. افطاری را سبک و حاضری در نظر می‌گیریم تا فرصت کافی برای تهیه‌ی شام سحری وجود داشته باشد.

نکته‌ای که البته به بخش تغذیه ربطی ندارد اما خوب است در اینجا متذکر شوم این است که برخی افراد (البته نه همه) به خاطر خستگی، ضعف و یا هر دلیل دیگری کمتر به مادران مهربان خانه و یا همسران‌شان کمک می‌کنند، اما یادمان باشد که انجام همین کارهایی که خیلی هم ممکن است به چشم نیاید، هم ثواب دارد و هم این که در این ماه پربرکت به مادران و زنان خانه هم فشار کمتری وارد می‌شود.

حال، پیشنهاد امروز ما:

یک استکان آب جوش یا چای کم‌رنگ + 1 عدد خرما + 3 برش نان سنگک + 30 گرم پنیر (به اندازه یک قوطی کبریت) + به اندازه‌ی یک لیوان هندوانه + 2 عدد مغز گردوی کامل + یک فنجان شیر کم چرب.

توضیحات:

در مورد نان‌ها قبلاً هم توضیحاتی داده بودم اما چون ممکن است کسانی هم باشند که مطالب قبلی را نخوانده باشند دوباره ذکر می‌کنم که نان‌های سبوس دار همیشه در اولویت هستند. اگر از نان‌های سنتی استفاده می‌کنید نان سنگک بر دیگر نان‌ها برتری دارد. اگر از نان‌های حجیم و نیمه حجیم بسته بندی شده استفاده می‌کنید نان‌های جو و نان‌های سبوس دار مناسب هستند.

نکته‌ی دیگری که در مورد نان‌ها باید متذکر شوم این است که منظور از کف دست، کف دست بدون انگشتان است. اگر ترازو دارید می‌توانید 30 گرم از نان را بکشید. در واقع هر واحد نان یک کف دست نان سنگک، یا 30 گرم نان است. اگر از نان لواش استفاده می‌کنید می‌توانید آن را 4 برابر کنید. یعنی به جای یک کف دست نان سنگک، 4 کف دست نان لواش مصرف نمایید.

بعد از کمی استراحت و عبادت مثلاً حدود ساعت 21:30

شام:

سوپ جو به اندازه‌ی یک لیوان و نیم. این سوپ نه خیلی رقیق باشد و نه خیلی غلیظ. در تهیه‌ی آن از انواع سبزیجات تازه استفاده کنید. به جای رب هم 2 عدد گوجه فرنگی تازه در آن رنده کنید. این سوپ سرشار از مواد مغذی است. + یک کف دست نان سنگک + به اندازه‌ی نصف لیوان ماست کم چرب.

توضیحات:

سعی کنید سبزیجات سوپ (فرقی نمی کند سبزیجات نشاسته‌ای مثل سیب‌زمینی و هویج باشد یا سبزیجات برگ سبز و یا گوجه‌فرنگی) را وقتی اضافه کنید که سوپ در حال جوشیدن است؛ این طوری ویتامین‌های سبزیجات مخصوصا ویتامین ث آن‌ها بیشتر حفظ می‌شود.

موقع خواب:

یک لیوان شیر هویج بدون شکر.

توضیحات:

اگر وقت درست کردنش را ندارید ایرادی ندارد می‌توانید یک عدد هویج و سه چهارم لیوان شیر کم‌چرب میل نمایید.

سحری:

یک استکان آب جوش یا چای کم‌رنگ + 1 عدد خرما + پلو مرغ (11 قاشق سر صاف پلو با حدود نصف سینه یا یک پایین ران مرغ آب پز) + به اندازه‌ی یک لیوان سالاد تهیه شده از انواع سبزیجات با آب‌لیمو و دو قاشق مرباخوری روغن زیتون + یک کاسه ماست کم چرب به اندازه‌ی نصف لیوان + به اندازه‌ی یک لیوان از میوه‌های ریز مانند آلبالو یا گیلاس یا انگور.

توضیحات:

1- سالادتان هر چه رنگین‌تر باشد بهتر است. از همه‌ی سبزیجات موجود در یخچال‌تان کمک بگیرید. اگر روغن زیتون ندارید می‌توانید از هر روغن مایع گیاهی دیگری که در منزل موجود است استفاده نمایید. میزان آب‌لیمو آزاد است فقط مراقب مقدار روغن زیتون باشید. درست است که روغن زیتون دارای اسیدهای چرب مفید و مورد نیاز بدن است اما بالاخره مانند همه‌ی روغن‌های دیگر دارای کالری است.

2- ادویه‌ها غذا را خوش طعم و لذیذ می‌کنند؛ اما بهتر است در این ماه به غذاهای‌تان مخصوصاً غذاهای سحری ادویه‌ی کمتری بزنید تا کمتر تشنه شوید.

نکات:

* اگر در طول روز فعالیت زیادی دارید می‌توانید میوه‌ی بیشتری مصرف نمایید.

* برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر در زمینه‌ی کالری و واحدهای مختلف غذایی اینجا را کلیک کنید.

* بسته به عادت غذایی‌تان می‌توانید جای سحری و شام را با هم عوض کنید.

* در نهایت اینکه باید حدود 8 – 6 لیوان آب و مایعات در فاصله زمانی افطار تا سحر نوشیده شود. یک گزینه‌ی خوب چکاندن یک عدد لیمو و کمی شکر در آب است.

تا فردا و یک پیشنهاد تازه التماس دعا

ترسیم یکی از صحنه‏هاى قیامت!

در سوره حمد قرآن کریم مردم را از یک نظر به سه گروه تقسیم مى‏کند:

اوّل گروه أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ که انبیاء و پیروان آن‌ها هستند، آنان راه حق را یافته و در آن زندگى کرده و مى‏کنند، دوّم گروه الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ که غضب خدا بر آن‌ها حتمى شده است و آن‌ها پیشوایان مشرک و ستمگر هستند، سوّم گروه ضالّین که عقل خدا دادى را به کنار زده و پیوسته در اطاعت پیشوایان خویش هستند و بى چون و چرا فرمان آن‌ها را اجرا مى‏کنند. مانند حکومت‌های اسلامى که گوش به فرمان آمریکا و سایر ابر قدرت‌ها هستند، و مانند لشکریان این حکومت‌ها که کورکورانه از آن‌ها اطاعت کرده و با حق و مردان حق به ستیز برخاسته‏اند، این‌ها «ضال» و گمراه هستند زیرا هدف مشخص ندارند بلکه هر چه پیشوایان فرمان دهند همان را اجرا مى‏کنند.

ترسیم یکی از صحنه‏هاى سخت قیامت

وَ قالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لَنْ نُؤْمِنَ بِهذَا الْقُرْآنِ وَ لا بِالَّذِی بَیْنَ یَدَیْهِ وَ لَوْ تَرى‏ إِذِ الظَّالِمُونَ مَوْقُوفُونَ عِنْدَ رَبِّهِمْ یَرْجِعُ بَعْضُهُمْ إِلى‏ بَعْضٍ الْقَوْلَ یَقُولُ الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذِینَ اسْتَکْبَرُوا لَوْ لا أَنْتُمْ لَکُنَّا مُؤْمِنِینَ (سبا 31)

و کسانى که کافر شدند گفتند: ما نه به این قرآن و نه به آن (کتابى) که پیش از آن بوده است هرگز ایمان نخواهیم آورد. (و تعجب مى‏کنى) اگر ببینى وقتى که ستمگران (مشرک) در پیشگاه پروردگارشان باز داشت شده‏اند در حالى که بعضى با بعض دیگر جدل و گفتگو مى‏کنند (و گناه خود را به گردن یکدیگر مى‏اندازند.) کسانى که ضعیف نگاه داشته شده‏اند (زیر دستان) به مستکبران مى‏گویند: اگر شما نبودید، حتماً ما مؤمن بودیم.

در سوره حمد دیدیم که قرآن کریم مردم را از یک نظر به سه گروه تقسیم مى‏کند:

اوّل گروه أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ که انبیاء و پیروان آنها هستند، آنان راه حق را یافته و در آن زندگى کرده و مى‏کنند، دوّم گروه الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ که غضب خدا بر آن‌ها حتمى شده است و آن‌ها پیشوایان مشرک و ستمگر هستند، سوّم گروه ضالّین که عقل خدا دادى را به کنار زده و پیوسته در اطاعت پیشوایان خویش هستند و بى چون و چرا فرمان آن‌ها را اجرا مى‏کنند. مانند حکومت‌های اسلامى که گوش به فرمان آمریکا و سایر ابر قدرت‌ها هستند، و مانند لشکریان این حکومت‌ها که کورکورانه از آن‌ها اطاعت کرده و با حق و مردان حق به ستیز برخاسته‏اند، این‌ها «ضال» و گمراه هستند زیرا هدف مشخص ندارند بلکه هر چه پیشوایان فرمان دهند همان را اجرا مى‏کنند.

 ین گمراهان مانند پیشوایان خود در عذاب خواهند بود و در آتش با هم بحث و جدال خواهند کرد و گوشه‌ای از بحث و جدال آن‌ها در آیه مورد بحث ما آمده است. (همین‌طور در سوره‏هاى ابراهیم، غافر، اعراف و ص نیز آمده است.)

در آیه 31 سوره سبا به تناسب بحثى که در آیات گذشته پیرامون موضع‌گیری مشرکان در برابر مسأله معاد بود بعضى از صحنه‏هاى دردناک معاد را براى آن‌ها مجسم مى‏سازد تا به سرانجام کار خویش واقف گردند.

نخست مى‏گوید:" کافران گفتند: ما هرگز به این قرآن و کتب آسمانى دیگر که قبل از آن بوده ایمان نخواهیم آورد" (وَ قالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لَنْ نُؤْمِنَ بِهذَا الْقُرْآنِ وَ لا بِالَّذِی بَیْنَ یَدَیْه) کلمه" لن" همان‌گونه که مى‏دانیم براى نفى ابد است، بنا بر این آن‌ها مى‏خواهند بگویند که اگر تا ابد هم تبلیغ کنید ما ایمان نخواهیم آورد، و این دلیل بر لجاجت آن‌هاست، که تصمیم خود را براى ابد گرفته بودند، در حالى که یک فرد حق طلب اگر به دلیلى قانع نشد نمى‏تواند دلائل احتمالى آینده را نشنیده انکار کند و بگوید دلائل دیگر را نیز در بست رد مى‏کنم! در اینکه منظور از" الَّذِینَ کَفَرُوا" کیست؟ جمعى از مفسران آن را به مشرکان تفسیر کرده‏اند، و بعضى به یهود و اهل کتاب، ولى قرائن آیات بعد که سخن از شرک مى‏گوید دلیل بر این است که منظور مشرکان است.

منظور از بِالَّذِی بَیْنَ یَدَیْهِ همان کتب آسمانى است که قبل از قرآن بر پیامبران دیگر نازل شده است، چرا که این تعبیر در بسیارى از آیات قرآن به همین معنى- مخصوصاً بعد از ذکر قرآن- به کار رفته، و اینکه بعضى احتمال داده‏اند منظور" معاد" و یا" محتواى قرآن" بوده بسیار بعید به نظر مى‏رسد.

به هر حال انکار ایمان نسبت به کتب انبیاى پیشین شاید به این منظور بوده که قرآن روى این مطلب تکیه مى‏کند که نشانه‏هاى پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) در تورات و انجیل به وضوح آمده است، آن‌ها براى نفى نبوت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) کتب آسمانى دیگر را نیز نفى مى‏کنند، و مى‏گویند: نه به این کتاب ایمان مى‏آوریم نه به کتب پیش از آن! سپس به وضع آن‌ها در قیامت پرداخته روى سخن را به پیامبر (صلی الله علیه و آله) کرده، مى‏گوید:" اگر ببینى هنگامى که این ستمگران در پیشگاه پروردگارشان براى حساب و دادرسى بازداشت شده‏اند (از وضع آن‌ها در حیرت فرو خواهى رفت) در حالى که هر یک از آن‌ها گناه خود را به گردن دیگرى مى‏اندازد، و با یکدیگر مشغول به جدال و مخاصمه‏اند"؟! (وَ لَوْ تَرى‏ إِذِ الظَّالِمُونَ مَوْقُوفُونَ عِنْدَ رَبِّهِمْ یَرْجِعُ بَعْضُهُمْ إِلى‏ بَعْضٍ الْقَوْلَ)

بار دیگر از آیه فوق استفاده مى‏شود که یکى از مهم‌ترین مصداق‌های" ظلم" همان" شرک و کفر" است.

تعبیر به عند ربهم اشاره به این است که آنها در پیشگاه کسى حاضر مى‏شوند که مالک و پروردگار آنها بوده، و چه شرمسارى از این برتر و بالاتر که انسان نزد کسى احضار گردد که هرگز به او و فرمانهایش ایمان نیاورده در حالى که تمام وجودش غرق نعمتهاى او بوده است.

" در این حال" مستضعفین" همان افراد بى خبرى که چشم و گوش بسته دنباله رو دیگران بوده‏اند به" مستکبرین" یعنى همانها که راه کبر و غرور و سلطه جویى بر دیگران و دادن خط فکرى شیطانى به آنها را مى‏پیمودند چنین مى‏گویند: اگر شما نبودید، اگر وسوسه‏هاى فریبنده شیطنت‏آمیز شما نبود، ما در صف مؤمنان بودیم" (یَقُولُ الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذِینَ اسْتَکْبَرُوا لَوْ لا أَنْتُمْ لَکُنَّا مُؤْمِنِینَ)

آنها مى‏خواهند به این وسیله تمام گناهان خویش را بر گردن این" مستکبران" بى رحم بیندازند، هر چند در دنیا حاضر نبودند چنین برخورد قاطعى با آنها داشته باشند، چرا که ضعف و زبونى بر وجودشان چیره شده بود، و حریت خویش را از دست داده بودند، اما اکنون که آن مفاهیم کاذب که مستکبران را از آنها جدا مى‏کرد بر باد رفته، و نتائج اعمال همه آشکار گشته، رو در روى آنها مى‏ایستند و با صراحت سخن مى‏گویند و پرخاش مى‏کنند.

در این قسمت از آیه نکته ای قابل توجه به نظر می رسد و آن این است که :

آیا مى‏توان گفت که خدا بندگان خود را زبون و قدرتمند آفریده تا برخى را از گروهى دیگر برترى و تسلط باشد. هرگز! خدا مردم را آزاد آفریده ولى گروهى از آنان گروه دیگر را واداشتند تا به آزادى آنان تجاوز کنند و بر زمین استعلاء و تسلط یابند.

اگر مردم مى‏دانستند که اعتماد بر صاحبان قدرت و ثروت و مدعیان علم و دین که خود را سروران مردم مى‏دانند و آنان را به پیروى از خود وامى‏دارند تا چه حد گمراهى است، هرگز در جرائم فرو نمى‏رفتند و به فرمان سلاطین و مالداران درنمى‏آمدند و مدعیان علم و دین را تأیید نمى‏نمودند.

ولى مردم نمى‏دانند که این قدرتمندان نمى‏توانند آنان را از عذاب پروردگارشان در روز قیامت نجات دهند هر چند در دنیا گاهگاه از آنان حمایت مى‏کردند.

پیام‏های آیه:

1ـ کفّار به خاطر لجاجت، حاضر به ایمان آوردن نیستند. «وَ قالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لَنْ نُؤْمِنَ»

2ـ کفّار در واقع هیچ یک از کتب آسمانى را قبول نداشتند. «لَنْ نُؤْمِنَ بِهذَا الْقُرْآنِ وَ لا بِالَّذِی بَیْنَ یَدَیْهِ»

3ـ ایمان به کتب آسمانىِ قبل از قرآن نیز مورد سفارش پیامبر اسلام بود و کفّار این سفارش را نادیده مى‏گرفتند. «وَ لا بِالَّذِی بَیْنَ یَدَیْهِ»

4ـ دادگاه قیامت بسیار سخت است. «وَ لَوْ تَرى‏»

5ـ مشرکان به خود ستم مى‏کنند. «إِذِ الظَّالِمُونَ»

6ـ سروکار مشرکان با خداست. «مَوْقُوفُونَ عِنْدَ رَبِّهِمْ»

7ـ ترسیم صحنه‏هاى سخت قیامت، بهترین وسیله‏ى تربیت است. «مَوْقُوفُونَ عِنْدَ رَبِّهِمْ»

8ـ مستضعفانى که پیرو مستکبرانند نیز مورد مؤاخذه قرار خواهند گرفت. «یَقُولُ الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذِینَ اسْتَکْبَرُوا»

9ـ صحنه‏ى قیامت، صحنه‏ى گفتگو و جدال است. «یَقُولُ الَّذِینَ» ...

10ـ در قیامت، مجرمان در پى توجیه گناه خود، به بزرگان خود مى‏گویند: اگر شما نبودید ما این همه گناه نمى‏کردیم. «لَوْ لا أَنْتُمْ»

11ـ در قیامت، ایمان عامل نجات است. «لَکُنَّا مُؤْمِنِینَ»

معارفی از جزء پنجم قرآن کریم

در ادامه مباحث انس معنایی با قرآن کریم در این مقاله به فرازهایی از جزء پنجم قرآن کریم می‌پردازیم و نکاتی تفسیری از آیات آن را به میهمانان ماه خدا و مأنوسان با قرآن تقدیم می‌کنیم.

آسان خدا را سخت کرده‌ایم

یُرِیدُ اللَّهُ أَن یخَُفِّفَ عَنکُمْ  وَ خُلِقَ الْانسَنُ ضَعِیفًا(28- نساء)

ازدواج یا همان نکاح شرعی راهکاری است حلال و آسان که خداوند متعال برای سامان دادن به غریزه شهوت و جنس مخالف خواهی، پیش روی انسان قرار داده است. انسان به طبع اولیه در برابر خواهش‌های نفس خود ضعیف و ناتوان خلق شده تا با تربیت آن در مکتب انسان سازی قوی و قدرتمند شود.

از اسباب تربیت نفس و رام کردن نفس چموش دادن پاسخی واقعی به درخواست‌های بجای اوست؛ ازدواج یکی از این موارد است که در حوزه غریزه جنسی خداوند آن را تنها پاسخ درست به درخواست آن قرار داده است و به شکل‌های متعددی آن را تا حد امکان آسان گرفت تا بهانه‌ای برای آلوده دامنی برای کسی نماند.(1)

در اسلام پس از رضایت طرفین(2)؛ فقط چند جمله کوتاه لازم است تا دو جنس مخالف به هم محرم شوند و ازدواج صورت گیرد؛ ولی ما چنان کار را بر خود سخت کرده‌ایم که آسانی ازدواج گم شد و به یکی از دشوارترین و طاقت‌فرساترین اقداماتی تبدیل شد که می‌توان  تصور کرد.

تصرف در اموال دیگران تنها از راه شرعی جایز است

یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَأْکُلُواْ أَمْوَالَکُم بَیْنَکُم بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَن تَکُونَ تجَِرَةً عَن تَرَاضٍ مِّنکُمْ (29- نساء)

این آیه در واقع زیر بنای قوانین اسلامی در مسائل مربوط به معاملات و مبادلات مالی را تشکیل می‌دهد و به همین دلیل فقهای اسلام در تمام ابواب معاملات به آن استدلال می‌کنند.

آیه خطاب به افراد با ایمان می‌گوید: اموال یکدیگر را از طرق نابجا و غلط و باطل نخورید؛ یعنی هر گونه تصرف در مال دیگری که بدون حق و بدون یک مجوز منطقی و عقلانی بوده باشد ممنوع شناخته است(3). بر اساس این آیه تصرف در اموال دیگران تنها به واسطه یکی از مجوزات شرعی مثل بیع و اجاره و مانند آن ممکن خواهد بود و هرگونه تصرف که بدون مجوز شرعی صورت گیرد مانند قمار و شرکت‌های هرمی و مانند آن، مصداق اکل به باطل بوده و از نظر شرع حرام خواهد بود.

از کبیره‌ها بگذر تا خدا از صغیره هایت گذر کند

إِن تجَْتَنِبُواْ کَبَائرَ مَا تُنهَْوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنکُمْ سَیَِّاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُم مُّدْخَلًا کَرِیمًا(31- نساء)

از آیه شریفه دو مطلب استفاده می‌شود:

اول اینکه گناهان دو نوعند: صغیره و کبیره؛ هر چند تمام گناهان چون نافرمانی خداوند عظیم اند، کبیرند و بزرگ؛ اما وقتی گناهان با هم مقایسه می‌شوند برخی صغیره اند و برخی دیگر کبیره. بزرگی معصیت وقتی تحقق می‌یابد که نهی از آن نسبت به معصیت دیگر مهم‌تر و شدید تر باشد.

دوم اینکه هر چند سیئات تمام گناهان را شامل می‌شود اما در این آیه منظور از گناهانی که خدا از آن می‌گذرد به دلیل مقابله، گناهان صغیره است.(4)

بنابراین این آیه با صراحت می‌گوید: اگر شما گناهان کبیره‌ای که از آن نهی شده ترک کنید؛ ما گناهان صغیره تان را می‌بخشیم و شما را به بهشت و مقام قرب الهی‌ وارد می‌کنیم.

توسل به اولیای دین در همه حال چاره ساز است

وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَاءُوکَ فَاسْتَغْفَرُواْ اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللَّهَ تَوَّابًا رَّحِیمًا(64- نساء)

در این آیه راه بازگشت را به روی گناهکاران و آن‌ها که به نحوی از انحاء مرتکب گناهی شدند، گشوده و به یکی روش‌های توبه که تضمین قبولی در آن شده اشاره می‌کند. که اگر گنه‌کار نادمی به رسول خدا ص پناهنده شده و در پیشگاه او از خداوند بخشنده طلب عفو و بخشش نماید رسول الله نیز دست به دعا برداشته و برای او درخواست آمرزش نماید خداوند خواسته او را اجابت کرده و گنه‌کار را می‌بخشد.

دو نکته:

1. از این آیه پاسخ کوبنده‌ای است به کسانی که توسل جستن به پیامبر صلی الله علیه و آ له و یا امام علیه السلام را یک نوع شرک می‌پندارند؛ زیرا این آیه به وضوح می‌گوید که آمدن به سراغ پیامبر صلی الله علیه و آ له و او را در پیشگاه الهی شفیع قرار دادن و وساطت و استغفار او برای گنه‌کاران مؤثر است و موجب پذیرش توبه و نزول رحمت الهی است.

 2. همان‌گونه که از آیه بدست می‌آید و ما به آن معتقدیم؛ پیامبر صلی الله علیه وآله آمرزنده گناه نیست؛ او تنها می‌تواند از خدا طلب آمرزش کند. این آیه پاسخ دندان شکنی است به آن‌ها که منکر این گونه وساطت هستند.(5)

هر نوع اظهار محبتی را پاسخ دهید!

وَ إِذَا حُیِّیتُم بِتَحِیَّةٍ فَحَیُّواْ بِأَحْسَنَ مِنهَْا أَوْ رُدُّوهَا (86- نساء)

هنگامی که کسی به شما تحیت گفت، پاسخ آن را به طرز بهتر بدهید و یا لا اقل به طور مساوی به او برگردانید.

«تحیت» در لغت از ماده «حیات» و به معنی دعا کردن برای حیات دیگری است خواه این دعا به صورت سلام علیک (خداوند تو را به سلامت دارد) باشد و یا حیاک اللَّه (خداوند تو را زنده بدارد) و یا مانند آن؛ ولی معمولاً از این کلمه هر نوع اظهار محبتی را که افراد به وسیله سخن، با یکدیگر می‌کنند شامل می‌شود که روشن‌ترین مصداق آن همان سلام کردن است. ولی از برخی روایات و همچنین تفاسیر استفاده می‌شود که «تحیت» اظهار محبت‌های عملی نیز شامل می‌شود.(6)با این بیان می‌توان گفت که آیه شریفه  یک حکم کلی و عمومی در زمینه تمام تحیت‌ها و اظهار محبت‌هایی است که از طرف افراد مختلف می‌شود.(7)

هر جایی نمی‌شود ماند و به هر جایی نمی‌شود رفت !

إِنَّ الَّذِینَ تَوَفَّئهُمُ الْمَلَئکَةُ ظَالِمِی أَنفُسِهِمْ قَالُواْ فِیمَ کُنتُمْ  قَالُواْ کُنَّا مُسْتَضْعَفِینَ فیِ الْأَرْضِ قَالُواْ أَ لَمْ تَکُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتهَُاجِرُواْ فِیهَا (97- نساء)

در این آیات به سرنوشت شوم کسانی اشاره می‌شود که دم از اسلام می‌زدند ولی برنامه مهم اسلامی یعنی هجرت را عملی نساختند در نتیجه به وادی‌های خطرناکی کشیده شدند و در صفوف مشرکان جان سپردند. قرآن می‌گوید: کسانی که فرشتگان قبض روح، روح آن‌ها را گرفتند در حالی که به خود ستم کرده بودند از آن‌ها پرسیدند: شما اگر مسلمان بودید پس چرا در صف کفار قرار داشتید؟ آن‌ها در پاسخ به عنوان عذرخواهی می‌گویند: ما در آن محیط تحت فشار بودیم و به همین جهت توانایی بر اجرای فرمان خدا را نداشتیم. اما این دلیل از آنان پذیرفته نمی‌شود و از فرشتگان خدا پاسخ می‌شنوند که: مگر سرزمین پروردگار وسیع و پهناور نبود که مهاجرت کنید و خود را از آن محیط آلوده و خفقان بار برهانید؟(8)

منظور از ظلم در این آیه همان‌گونه که آیه 28 سوره نحل تایید می‌کند ظلم به نفس است؛ ظلمی که در اثر اعراض از دین خدا و ترک اقامه شعائر او با قرار گرفتن و زندگی کردن در سرزمین‌های شرک و در وسط کفار پدید می‌آید، انسان وقتی خود را در چنین وضع و موقعیتی قرار دهد قاعدتاً دیگر راهی برای آموختن معارف دین و عمل به آموزه‌های آن ندارد.(9)

پیام این آیه دستور به هجرت از مکان‌هایی است که انسان به دلیل فضای حاکم، توان فراگیری و عمل به آموزه‌های دین را ندارد و نیز نهی از سفر و اقامت به جاهایی که همین خطر، دین انسان را تهدید می‌کند؛ مگر آنکه شخص واقعاً معذور باشد.(10)

هیچ‌گاه کفار بر مؤمنین مسلط نخواهند شد

وَ لَن یجَْعَلَ اللَّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلیَ المُْؤْمِنِینَ سَبِیلاً(141- نساء)

قرآن می‌گوید: خدا هرگز هیچ راه سلطه‌ای به سود کافران بر ضد مؤمنان قرار نداده است. از آیه استفاده می‌شود که کافران نه تنها از نظر منطق بلکه از نظر نظامی و سیاسی و فرهنگی و اقتصادی و خلاصه از هیچ نظر بر افراد با ایمان، چیره نخواهند شد و اگر پیروزی آن‌ها را بر مسلمانان در میدان‌های مختلف با چشم خود می‌بینیم به خاطر آن است که بسیاری از مسلمانان مؤمنان واقعی نیستند و راه و رسم ایمان و وظائف و مسئولیت‌ها و رسالت‌های خویش را به کلی فراموش کرده‌اند؛ نه خبری از اتحاد و اخوت اسلامی در میان آنان است و نه اینکه جهاد را به معنی واقعی کلمه انجام می‌دهند.

جمعی از فقها در مسائل مختلف به این آیه برای عدم تسلط کفار بر مؤمنان از نظر حقوقی و حکمی استدلال کرده‌اند که با توجه به عمومیتی که در آیه دیده می‌شود این توسعه زیاد بعید به نظر نمی‌رسد.(11)

پی نوشت ها :

(1) ر.ک به المیزان ج4 ص282

(2) بنا به نظر اکثر قریب به اتفاق مراجع معظم تقلید اگر دختر باکره باشد، رضایت پدر او نیز شرط است.

(3) نمونه ج3 ص355

(4) المیزان ج4 ص323

(5) تفسیر نمونه ج3 ص 451

(6) همان ج4 ص42

(7) المیزان ج5 ص30

(8) نمونه ج4 ص83-84

(9) المیزان ج5 ص49

(10) آیه 98 سوره نساء

(11) نمونه ج4 ص175-176